طرح صنعتی

انحصاری کردن محصول خود با ثبت طرح صنعتی:

در دنیای کسب‌وکار امروزی، جایی که رقابت و نوآوری نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند، حفظ مالکیت ایده‌های جدید بسیار حائز اهمیت است. اولین گام قانونی برای اطمینان از مالکیت ایده‌ای که قابلیت پیاده‌سازی و عرضه به بازار را دارد، ثبت آن به نام خودتان است. زمانی که محصولی نوآورانه تولید کرده‌اید که به وضوح از کالاهای موجود در بازار برتر است، می‌توانید از دولت درخواست حمایت قانونی کنید. با ثبت طرح صنعتی، انحصار محصولتان را به دست می‌آورید و هیچ یک از رقبای شما حق کپی‌برداری و تولید آن را نخواهند داشت، البته به شرطی که تمامی اصول ثبت به‌درستی رعایت شده باشد. این نوع ثبت به شما اجازه می‌دهد تا ظاهر محصول طراحی‌شده خود را تحت انحصار خود قرار دهید، که این موضوع منجر به جذب بیشتر مشتریان، افزایش سهم بازار و موفقیت بیشتر شما می‌شود.

تفاوت طرح صنعتی با اختراع:

قانون در ثبت طرح صنعتی بیشتر به زیبایی و طراحی ظاهری توجه دارد، در حالی که در ثبت اختراع تمرکز بر کارایی و بهبود عملکرد محصول است. به عنوان مثال، برای ثبت یک جاروبرقی به عنوان طرح صنعتی، باید بر نوآوری در شکل و ظاهر آن تمرکز کنید، اما برای ثبت آن به عنوان اختراع، باید روی قدرت مکش، کاهش مصرف و بهبود کیسه داخلی آن تمرکز کنید. برای اطلاعات بیشتر در مورد تعریف قانونی اختراع، می‌توانید به بخش "اختراع چیست" مراجعه کنید. به طور کلی، طرح صنعتی از دیدگاه قانونی بیشتر بر شکل و ظاهر کلی یک محصول تمرکز دارد. برای کسب و کارها، طراحی محصول به معنای توسعه ویژگی‌های زیبایی‌شناختی و عملکردی آن با توجه به نیازهای بازار، کاهش هزینه تولید، سهولت حمل و نقل، انبارداری، ارگونومی، تعمیر و نگهداری و... است. طرح صنعتی به عنوان یک مقوله در قانون مالکیت معنوی، تنها به جنبه زیبایی‌شناختی محصول اشاره دارد و از ابعاد فنی یا عملکردی جدا است. این نوع ثبت برای محصولات صنعتی، پوشاک، صنایع دستی، مبلمان، لوازم برقی خانگی، اسباب بازی‌ها، اتومبیل‌ها، سازه‌های معماری، لوازم دیجیتال، پارچه‌ها و لوازم ورزشی قابل اجرا است. همچنین ثبت طرح صنعتی در بسته‌بندی، ظروف و ظاهر محصول نیز اهمیت دارد.

حمایت از مالکیت طرح‌های صنعتی در ایران:

حمایت از طرح‌های صنعتی محدود به قلمرو کشورها است (اصل استقلال و اصل سرزمین). به عبارت دیگر، حمایت از طرح صنعتی به کشور یا منطقه‌ای خاص محدود می‌شود که طرح در آنجا ثبت شده باشد. در ایران، مانند بسیاری از کشورها و طبق ماده ۵۲ قانون، طرح صنعتی باید ثبت شود تا تحت حمایت قوانین مربوطه قرار گیرد. طبق ماده ۲۸ قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری، بهره‌برداری از هر طرح صنعتی ثبت‌شده توسط اشخاص غیر، مشروط به موافقت مالک است و شامل ساخت، فروش و واردات اقلام حاوی طرح صنعتی ثبت‌شده است. مالک می‌تواند علیه هر شخصی که بدون موافقت او از حقوق ثبت‌شده نقض کند، در دادگاه اقامه دعوی کند. برای ثبت طرح صنعتی در داخل کشور، متقاضی باید به سایت مرکز مالکیت معنوی مراجعه کند و پس از تکمیل اظهارنامه و پیوست نمودن ضمائم قانونی به صورت الکترونیکی، مدارک را به اداره مالکیت صنعتی ارسال کند. این فرایند پس از بررسی و انطباق با مفاد قانون و آیین‌نامه، و در صورت عدم وجود منع قانونی، به نام متقاضی ثبت و تحت حمایت قانون قرار خواهد گرفت.

ثبت طرح صنعتی در خارج از کشور (ثبت منطقه‌ای):

برای ثبت طرح در یک کشور دیگر، متقاضی باید پس از انتخاب کشور هدف، با انتخاب وکیل یا مراجعه حضوری (بسته به قانون ملی کشور هدف) کلیه مدارک را به زبان کشور هدف ترجمه کرده و پس از تأیید مراجع ذی‌صلاح، به اداره مربوطه ارائه کند. به طور کلی، سیستمی وجود ندارد که با ثبت طرح صنعتی، اختراع، علامت تجاری یا نشان جغرافیایی در یک کشور، لزوماً از حقوق طرح شما در سایر کشورها نیز حمایت شود. اما برخی کشورها دارای معاهده همکاری منطقه‌ای هستند که در صورت ثبت در یکی از کشورهای عضو، سایر کشورهای عضو آن معاهده نیز از حقوق مالکیت آن طرح حمایت می‌کنند. این اتحادیه‌های منطقه‌ای شامل اداره منطقه مالکیت صنعتی آفریقا (ARIRO) برای حمایت از طرح‌ها در کشورهای آفریقاییِ انگلیسی‌زبان، اداره طرح‌های بلوکس (BDO) برای حمایت در بلژیک، هلند و لوکزامبورگ، اداره هماهنگ‌سازی بازارهای داخلی (OHIM) برای طرح‌های اتحادیه‌ای در کشورهای عضو اتحادیه اروپایی و سازمان مالکیت معنوی آفریقا (OAPI) برای حمایت از طرح‌ها در کشورهای آفریقاییِ فرانسه‌زبان هستند. همچنین به یاد داشته باشید که ۶ ماه پس از تاریخ درخواست حمایت در اولین کشور، فرصت دارید برای کسب حمایت در سایر کشورها از حق تقدم استفاده کنید. برخی کشورها پس از پایان این مهلت ۶ ماهه، طرح صنعتی تقاضا شده را افشاء شده تلقی می‌کنند و از ثبت آن خودداری می‌نمایند.